MİTLER VE GERÇEKLER ARASINDA: GİRESUN’DA SEYYİD VAKKAS EFSANESİ VE GİRESUNLU SEYYİD MEHMED PAŞA-AMONG THE MYTHS AND REALITIES: THE MYTH OF SEYYİD VAKKAS IN GİRESUN AND SEYYİD MEHMED PASHA OF GİRESUN

FERİDUN M. EMECEN

 ÖZ

Giresun kentinin Türkler tarafından fethi, diğer pek çok önemli şehirde olduğu gibi bir takım efsanelerin doğuşuna yol açmıştır. Bunlar arasında en iyi bilinen ve etrafında bir kahramanlık hikâyesi oluşturulan şahıs, başını teslim etmeyen şehit efsanesiyle de özdeşleşmiş olan Seyyid Vakkas’tır. Onun adını taşıyan türbesinin de bu efsanenin yaygın hâle gelmesinde önemli payı olmuştur. Mitolojik unsurlarla süslenen muhayyel bir şahsiyetin giderek tarihi bir kimliğe kavuşma tehlikesi, konuyu ilmi zeminde ele almayı mecburi kılmıştır. Seyyid Vakkas muhtemelen Giresun’un Osmanlı fethi öncesi Türkmen faaliyetleriyle ilgili olarak halkın zihninde kalan hikâyelerle ortaya çıkmış; Osmanlı dönemi sırasında şehirde bir cami yaptırıp, mahalleye de adını veren Seyyid Mehmed Paşa ile de bir bakıma aynileştirilmiş olmalıdır. Seyyid Mehmed Paşa veya kısaca Seyyid Paşa, Giresun tarihinde adı pek bilinmeyen XVII. asır başlarında bir ara şehre hâkim olan Osmanlı idarecisidir. Onun bugün Kapu Cami adıyla bilinen caminin ilk banisi olduğu bilinmektedir. Cami yakınındaki mezarının bilahare peygamber sülalesine mensup olanlar için kullanılan “Seyyid” unvanının da tesiriyle halk arasında efsanelere boğularak Seyyid Vakkas’a dönüştürüldüğü ve ona ait olarak gösterilmeye başlandığı söylenebilir.

Anahtar Sözcükler: Giresun, Seyyid Vakkas, Seyyid Mehmed Paşa, Seyyid Paşa Camii, Kapu Camii, Seyyid Paşa Cami Kitabesi.

ABSTRACT

The conquest of Giresun city by the Turks caused the birth of some myths like many other Anatolian cities. Among them one of the most important figure is Seyyid Vakkas who is known to be a martyr who did not surrender his head. The tomb which carries his name seems to be the real reason for his well known name around the region. The danger of bringing an imaginary person into a historic personality forced us to investigate the subject in the academic level. It is possible that Seyyid Vakkas was created in the imagination of the people in relation to the Turcoman activities in the region before the Ottoman conquest. After the Ottoman conquest it is possible that Seyyid Mehmed Pasha who built a mosque and gave his name to the building was identified as Seyyid Vakkas. Seyyid Mehmed Pasha or in short Seyyid Pasha is a rarely known Ottoman governor of Giresun city in the beginning of the 17^th century. It is now clear that he was the first builder of the Kapu Mosque in the city. It is likely that a near grave to the mosque was turned into Seyyid Vakkas by people who must have mixed myths and a real person in conjunction with the effect of the title of Seyyid which was given to the people of prophet descendants.

Keywords: Giresun, Seyyid Vakkas, Seyyid Mehmed Pasha, Seyyid Pasha Mosque, Kapu Mosque, Seyyid Pasha Mosque Inscription.