PONTUS MESELESİ VE TBMM’NİN BUNA KARŞI ALDIĞI TEDBİRLER – THE PONTUS ISSUE AND THE PRECAUTIONS TAKEN BY TURKISH GRAND NATIONAL ASSEMBLY

RECEP ÇELİK

 ÖZ

Pontus meselesi, Yunanlıların bağımsızlık hareketiyle ortaya çıkmış, I. Dünya Savaşı sonrası olgunlaşmış ancak Milli Mücadelede ve Lozan Konferansı’yla çözüme kavuşturulmuştur. Meselenin siyasi arenada etkileri günümüze değin süregelmiştir. Pontusçular uluslar arası alanda bağımsızlık için çokça gayret göstermiş ancak bu gayretleri Ermeni isteklerine feda edilmişti. Venizelos’un Pontus istekleri hususundaki samimiyetsizliği de bunları boşa çıkarmıştı. TBMM ise bir yandan Milli Mücadeleyi sürdürürken diğer taraftan da Pontus gailesiyle uğraşmak ve bir- takım önlemler almak zorunda kalmıştı. Bu işle görevlendirdiği merkez ordusu kumandanı Nurettin Paşa Pontusçu faaliyetlere kesin bir son vermiş fakat onun bu meseledeki bir takım uygulamaları bazı sorunları ve tartışmaları da beraberinde getirmişti. Bu çalışmada özellikle Pontusçuların uluslar arası faaliyetleri ve Nurettin Paşa meselesi üzerinde durulacaktır.

Anahtar Sözcükler: Milli Mücadele, Pontus, Paris Barış Konferansı, TBMM, Nurettin Paşa

ABSTRACT

The Pontus Issue emerged with the Greek independence movement, developed after first world war but was resolved through the Turkish national struggle and Lausanne Conference that followed. It has been a controversial and hot debate having influences on the current political agenda. The supporters of the Pontus Issue endeavoured in many ways for independence but Armenian claims drew more attention in the international area. Their efforts were also frustrated by Elefterios Venizelos, whose weak and disingenuous policies about the issue disappointed its supporters. Turkish Grand National Assembly had to take some precautions against the Pontus question while at the same time keeping on the independence struggle throughout the country. Nourettin Pacha, commander of the central army, was appointed as the commander in chief dealing with the attacks in the region and he certainly ceased Pontus activities, also raising some questions about his notorious methods. This study will examine Pontus activities and their supporters in the international area regarding Nourettin Pacha issue as well.

Keywords: Turkish National Struggle, the Pontus Issue, Paris Peace Conference, GNAH, Nourettin Pacha