1918 NUMARALI KADI SİCİLİNE GÖRE 18. YÜZYILDA TRABZON’DA GİYİM-KUŞAM KÜLTÜRÜ – CLOTHING CULTURE IN TRABZON: 18th CENTURY CASE IN THE COURT RECORDS (No: 1918)

 TEMEL ÖZTÜRK

ÖZ

Giyim-kuşam, bir milletin örf, adet ve dinî temalarının önemli göstergeleri arasında yer alır. Bu alanda, geçmişe dönük yapılacak çalışmalar bahsi geçen temaların günümüzde ve bölgesel olarak dönem içerisinde bile ne derece değişikliğe uğradığını gözlemleme imkânını sağlayabilir. Dolayısıyla bu çalışma Osmanlı toplumunun giyim-kuşam açısından hem geçmişten izler taşıyan hem de yenileşme sürecinin başlatıldığı 18. yüzyıla işaret etmektedir. Bölgesel açıdan ise liman şehri özelliğiyle ticarî ve ulaşım hareketliliği yönünden Trabzon ön plana çıkmaktadır. Giyim-kuşam kültürü açısından burası ciddi folklorik izleri tevarüs eden saray dışı giyimin en geniş örneklerinin görüldüğü bir bölgedir. Bunun en çarpıcı kanıtı da bölgenin tarihine ışık tutan yerel kaynaklar arasındaki tereke kayıtlarıdır. Tereke diğer adıyla muhallefat, ölenin eşyalarının kadı gözetiminde tek tek fiyat ve adediyle birlikte kaleme alındığı kayıttır. Tarihi açıdan zengin olan bu kayıtlar 18. yüzyıl Trabzon’unda kadın ve erkek giyim-kuşamı hakkında da önemli bilgiler vermektedir.

Anahtar Sözcükler: Osmanlı, Trabzon, Giyim-Kuşam, Tereke, 18. Yüzyıl.

ABSTRACT

Clothing is one of the most important elements displaying national traits and indigenous characteristics of peoples’ religion and culture. Research in this field of study can decipher the signs of changes in such traditions up to day, which are still of consideration at regional level. This paper, therefore, focuses on clothing style and its relevant ties with culture concerning historical indications within the background of the 18^th century. Trabzon, considering its status as a pivotal regional port, is observed to have played a vital commercial role alongside with the transportation circulation at the time. Accordingly, the local clothing style and its folkloric indications in Trabzon differ from that of the courtiers as it is observed in legacy registers, which provide us with important historical information. Legacy records such as legacy registers (Taraka) were the books which recorded the prices and numbers in detail under the authorization of the Kadı, one of the chief judicial authorities serving as the notary. Therefore, this paper, investigating and surveying the aforementioned records, elaborates on 18^th century Trabzon clothing style of male and female residents in the area and their clothing culture.

Keywords: Ottoman, Trabzon, Clothing, Taraka (Tereke), 18^th Century.