CUMHURİYET’İN İLK YILLARINDA DOĞU ANADOLU’DAN SAMSUN’A ZORUNLU GÖÇ VE İSKÂN – FORCED MIGRATION AND SETTLEMENT FROM EAST ANATOLIA TO SAMSUN IN THE EARLY YEARS OF THE REPUBLIC

ÖNDER DUMAN

  ÖZ

Osmanlı’dan Cumhuriyet’e uzanan tarihsel çizgide adı göç ve göçmen kelimeleri sıkça anılan yerlerden biri de Samsun’dur. Osmanlı döneminde önce Kafkas göçleri ile başlayan bu göç ve iskan süreci Balkan göçleri ve mübadele ile devam etti. Samsun bu süreçte sadece dış göçlere değil aynı zamanda iç göçlere de sahne oldu. I. Dünya Savaşı yıllarında Rus işgaline uğramış yerlerden kaçan pek çok göçmene Samsun yıllarca ev sahipliği yaptı. Cumhuriyet dönemine gelindiğinde ise Doğu Anadolu’dan asayiş ve güvenlik sorunu nedeniyle yerlerinden kaldırılan ailelerin iskân birimlerinden biri yine Samsun oldu. Zorunlu göç ve iskân niteliğindeki bu nüfus hareketinde nakledilen aileler devlet imkânları ile taşınmış ve sahile yakın olmayan bölgelerde iskân edilmişlerdir. Samsun’a bu şekilde yerleştirilen ailelerin üretici konuma gelene kadarki iaşe ihtiyaçları, ev ve arazi ile birlikte üretim vasıtaları ve de sağlık ihtiyaçları yine devlet imkânları ile karşılanmıştır.

Anahtar Sözcükler: Samsun, Doğu Anadolu, Zorunlu Göç, İskân

ABSTRACT

Samsun is one of the cities where the words “migration” and “migrant” were commonly used during the transition from the Ottoman Empire to the Republican Period. The migration and settlement, which began with the Caucasian migrations in the Ottoman Empire, were followed by the Balkan migrations and population exchange. In this period, Samsun witnessed not only external but also internal migration. During the First World War, Samsun hosted many migrants who fled from places invaded by Russia for years. In the Republican period, Samsun became one of the settlement areas used by families who were displaced from East Anatolia because of public order and security issues. The families who were forced to move were transported by the government and settled in regions that were not close to the shore. The food needs, homes and land, means of production and the health needs of the families who were settled in Samsun in this way were also met by the government until they became productive.

Keywords: Samsun, East Anatolia, Forced Migration, Settlement