İNGİLİZ KONSOLOSLUK BELGELERİNDE SİNOP (1841-1842) – SINOP IN THE BRITISH EMBASSY DOCUMENTS (1841-1842)

 K. TUNCER ÇAĞLAYAN

 ÖZ

19. yüzyılda sanayileşme inkılabı sonucunda ortaya çıkan buharın gücünün gemilere uygulanması ile dünyanın kaderini etkileyen ticari, sosyal ve siyasi hareketlilik geniş Osmanlı coğrafyasını da etkilemiştir. 1838 tarihli Osmanlı-İngiliz Ticari Sözleşmesinin getirdiği imtiyazların bir sonucu olarak Osmanlı idaresindeki önemli şehirlerde İngiliz konsoloslukları açılmıştır. Konsolosluklar kendi vatandaşları ve hükümetleri için faydalı olacaklarına inandıkları görev alanlarındaki yer ve halka ait ticari, sosyal ve siyasi değeri olan bütün bilgileri başkentlerine aktarmıştır. Osmanlı kaynaklarında pek rastlayamayacağımız bu bilgiler yerel tarih çalışmalarında çok önemli ışık tutmaktadır. Sinop, Samsun, Amasya ve Ordu, Samsun’daki İngiliz konsolosluk temsilcisinin sorumluluk alanında olduğu için Orta Karadeniz Bölgesinin idari, siyasi, ekonomik ve sosyal yapısı hakkında zengin bilgiler içermesi adına konsolosluğun belgeleri paha biçilmezdir. Buharlı gemilerin bölgeye gelmesi ile tarihi ve ticari ağırlığını Samsun’a kaptıracak olan Sinop’taki gelişmeler, bu değişimin etkilerini göstermektedir. Bu çerçevede, Sinop’un klasik Osmanlı idaresinden Tanzimat idare tarzına geçiş döneminde yaşadığı tecrübeye ışık tutacak olan bu makale mahalli idarecilerin tutum ve davranışlarını görmemize yardımcı olacaktır.

Anahtar Sözcükler: İngiliz Konsolosluğu, Sinop, Orta Karadeniz, Ticaret Sözleşmesi, Tanzimat

 ABSTRACT

19th century industrialization affected the commercial course of the world revolution through the implementation of the power steam technology as well as affecting social and political mobility across the large regions of the Ottoman geography.

As a result of the concession brought about by the 1838 Ottoman-British Trade Agreement, British consulates were opened in the major Ottoman cities. All the relevant information concerning trade, social and political life, thought to be significant for the citizens and government, was transferred to their capital city by these consulates. This kind of correspondence and transferred information, hardly available in the Ottoman historical accounts and documents, can shed salient light on contemporary researchers dealing with local history. British consular representative in Samsun, which was in charge of the provinces of Sinop, Samsun, Amasya and Ordu, attained considerable and invaluable information about the central Black Sea Region and its administrative, political and social structure. Upon the introduction of new steamboat marine routes in the region, Sinop’s geostrategic importance would be taken over by Samsun and would pave way for the new changes. This article, considering the above issues, will deal with the changes during the transitional period from the Ottoman classical era to the Reformation period, and local administrative policies and attitudes.

Keywords: British Consulate, Sinop, the Middle Black Sea Trade Agreement, Reforms