TÜRKLERİN KARADENİZ’E ÇIKIŞINDA ZİGANA VADİSİ’NİN ÖNEMİ – THE SIGNIFICANCE OF THE ZIGANA VALLEY IN TURKS’ ACCESSION TO THE BLACK SEA

İBRAHİM TELLİOĞLU

ÖZ

Zigana vadisi Doğu Karadeniz sıradağlarını kuzey-güney istikametinde kesen geçitlerdendir. Sahildeki dar kıyı şeridini dağların güneyindeki bölgeye bağlayan en önemli geçiş noktalarından birisidir. Bu vadinin her iki yakasında farklı iklim, bitki örtüsü, geçim kaynağı ve yaşam tarzı vardır. İlk çağdan itibaren ticaretle ilgilenen toplumlar vadinin kuzeyindeki kıyı şeridinde yoğunlaşırken hayvancılıkla ve tarımla geçinenler ise daha çok güneydeki bölgeye rağbet etmişlerdir. Bu vadi aynı zamanda Karadeniz sahiline hâkim olmak isteyenler için büyük önem taşır.

Türkler 1054 yılından itibaren Zigana vadisinin güney yakasına ulaşmışlardı. Ancak sahil şeridi onların yarı göçebe yaşantısına uygun olmadığı için geçidi aşarak kuzeye geçmek istemediler. Bununla birlikte XIV. yüzyılda Harşit vadisi üzerinden Trabzon’a yönelen akınlarla birlikte Zigana geçidinin stratejik önemi arttı. Trabzon’u fethetmek isteyenler Zigana üzerinden şehre ulaşmaya çalıştı. Türklerin Karadeniz’e çıkışında kilit noktalardan birisi haline gelen Zigana vadisi, Fatih’in Trabzon’u fethetmesine de tanıklık etti.

Anahtar Sözcükler: Zigana vadisi, Türkler, Trabzon, Torul, Harşit vadisi.

ABSTRACT

The valley of Zigana cuts the mountain range of Eastern Black Sea in direction of north and south. The valley is one of the important transition points connecting the narrow seaboard in the coast to the area located in southern range of the mountains. There are different climate, flora, source of income and life styles in both sides of the valley. Since the antiquity, people interested in trade usually settled in the northern seaboard of the valley; however, the others interested in husbandry and agriculture demanded in the southern seaboard. At the same time, this valley has a great importance for the communities who want to dominate the Black sea coast.

Since 1054, Turks reached the southern side of the Zigana valley. Because the seaboard was not suitable for their nomadic lifestyle, they did not want to pass over the gate and go to the northern side. In addition to this, in the XIV century, with the raids directed to Trebizond over the Harşit valley, the strategic importance of Zigana increased. The communities which wanted to dominate Trebizond tried to reach the city by using that valley. Zigana, one of the key points of Turks for reaching the Black Sea, also witnessed the conquest of Trebizond by Fatih the Conqueror.

Keywords: Zigana valley, Turks, Trebizond, Torul, Harşit valley.