TRABZON’DA YOK OLAN DOKUMA SANATI: “KETAN” / THE ART OF WEAVING DESTROYED IN TRABZON: “LINEN”

ÖZ

Trabzon bezi olarak bilinen keten dokumalar eski dönemlerden beri Trabzon’un yakın ve uzak şehirlere ihraç ettiği başlıca dokumalar arasındaydı. Yazılı kaynaklarda Trabzon’dan Batum’a kadar olan Doğu Karadeniz sahil şeridinde yaşayan halkın MÖ 5. yüzyılda dahi dış ülkelere keten kumaş ihraç ettikleri, keten kumaş üretiminde yaygın ünlerinin olduğu bilinmektedir. Köylerde yetiştirilen, halkın önemli geçim kaynaklarından biri olan kendirden, şehirde keten bezi, ketan bezi veya yörede forotiko adıyla bilinen dokumalar yapılmış, bu dokumalar tüccarlar tarafından başka şehirlerde satışa sunulmuştur.

Bu çalışmada basılı kaynaklardan elde edilen bilgiler doğrultusunda, geçmişte Trabzon’da yapılmış, halkın önemli bir geçim kaynağı olan ketan dokumacılığının tarihçesine yer verilmiş, Trabzon ve ilçelerinde yapılan saha çalışmasında ketan dokumacılığı konusunda günümüze ulaşmış iplik, dokuma tezgâhları, dokuma kumaşlar ve bu kumaşlardan yapılmış giysilere ulaşılmış, Trabzon’da ketan dokumacılığının Türk tekstil tarihindeki yeri ve ekonomik açıdan önemi ortaya konmuş, ketan dokumacılığının yörede yeniden bir geçim kaynağı olması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması için öneriler sunulmuştur.

Anahtar Sözcükler: Ketan, ketan dokumacılığı, ketan giysiler,

THE ART OF WEAVING DESTROYED IN TRABZON: “LINEN”

ABSTRACT

Linen fabrics, known as the Trabzon diapers, were among the major weavings that were exported to nearby and far cities since the ancient times. In the written sources, it is known that the people living in the Eastern Black Sea coast from Trabzon to Batumi exported their flax fabrics to foreign countries even in the 5th century BC, and they had widespread fame in the production of linen fabrics. Some of the important livelihoods of the people are grown in the villages, the linen cloth in the city, the ketan cloth, or known as forotiko weavings in the region. These textiles were sold by merchants in other cities. In this study, the history of ketan weaving, as an important source of livelihood of the people produced for long in Trabzon, was reviewed according to the documents and written historical accounts. With regard to the fieldwork carried out in Trabzon and its districts, the study reveals and draws on the present day ketan weaving, weaving looms, woven fabrics and clothing made of these fabrics, stressing the importance of ketan weaving in the history of Turkish textile in Trabzon and the economic importance of Ketan weaving. The study suggests that since Ketan weaving is a livelihood source in the region, certain measures should be taken to ensure its sustainability.

Keywords: Linen (Ketan), linen weaving, linen clothes.