BAĞIMSIZLIĞININ İLANINDAN SONRA AZERBAYCAN HEYETLERİNİN İSTANBUL’DAKİ FAALİYETLERİ VE BU FAALİYETLERİN OSMANLI BASININDAKİ YANSIMALARI-ACTIVITIES OF AZERBAIJAN DELEGATIONS IN ISTANBUL AFTER THE STATEMENT OF INDEPENDENCE AND ITS REFLECTIONS IN THE OTTOMAN PRESS

ÖZ

1917 tarihinde Çarlık rejiminin yıkılması ve beraberinde Kafkasyalarda meydana gelen gelişmeler, Bakü başta olmak üzere, Azerbaycan’ı da derinden etkilemişti. Brest-Litovsk Antlaşması’ndan sonra Türk Ordusu’nun Kafkasya’ya ilerlemesi ve İstanbul’da bağımsızlığını yeni kazanmış Kafkas Cumhuriyetleri’nin üyeleri ile Osmanlı Hükümet temsilcileri arasında bazı diplomatik görüşmelerin gerçekleş-tirilmesi, Alman hükümetini ve Bolşevikleri endişeye sevk etmişti. Azerbaycan’ın bağımsızlığını kazanmasından sonra M. E. Resulzade başkanlığındaki Azerbaycan heyetinin Osmanlı hükümet yetkilileri ile askeri, mali ve siyasi birtakım antlaşmalar imzalamasıyla birlikte Bakü’nün kurtarılması için Kafkas İslam Ordusu’nun oluşturulması süreci Kafkaslarda her yönü ile yeni bir sürecin başlamasına vesile olmuştur. Azerbaycan ve Osmanlı Hükümetleri arasında milli bir dayanışmanın gerçekleştirildiği bu sürede ilk olarak Resulzade’nin daha sonra ise Ali Merdan Bey ve ekibinin İstanbul’daki çalışmaları, Azerbaycan’ın bağımsızlığının ulus-lararası düzeyde tanınmasına imkân tanımıştır.

Anahtar Sözcükler: Kafkasya, Azerbaycan, Bakü, Bolşevik, M.E. Resulzade, Ali Merdan Topçubaşov.

 ABSTRACT

The developments in the Caucasus with the collapse of the Tsarist regime in 1917 deeply affected Azerbaijan, particularly Baku. After the Brest-Litovsk Treaty, the advancement of the Turkish Army to the Caucasus and diplomatic negotiations in İstanbul between the newly independent Caucasian republics and the Ottoman representatives worried the Germans and the Bolsheviks. After Azerbaijan’s declaration of independence, a significant treaty including military, financial and political issues were signed between the Azerbaijani delegation led by Mehmet Emin Resulzade and the Ottoman government representatives. Furthermore, the establishment of the Caucasian Islamic Army for the liberation of Baku triggered a change in political momentum and commenced a new process. During the period of national solidarity between the Azerbaijani and Ottoman governments, the efforts of Mehmet Emin Resulzade, Ali Merdan Bey, and his friends in Istanbul brought about international recognition of Azerbaijan’s independence.

Keywords: Caucasus, Azerbaijan, Baku, Bolshevik, M.E. Resulzade, Ali Merdan Topçubaşov.