ŞALPAZARI ÖRNEĞİNDE DOĞU KARADENİZ’DE “TEMEL” ADININ KİŞİ VE SÜLALE ADI OLARAK KULLANIMI ÜZERİNE-THE USE OF COMMON PROPER NOUN “TEMEL” AS PERSONAL AND FAMILY (SÜLÂLE) NAME: CASE OF ŞALPAZARI

ÖZ

Trabzon merkezli Karadeniz Bölgesinde ‘Temel’ ismi en yaygın ve en sık tekrar eden isimlerden birisidir. Oysa bu isimle ilgili iki husus son derece dikkate değerdir. İlk olarak, araştırıldığında görülecektir ki, ‘temel’ sözcüğü etimolojik olarak Türkçe kökenli bir sözcük değildir. İkinci olarak, bu sözcük bir isim olarak etimolojik kökenine uygun bir şekilde Anadolu Rumları arasında değil, aksine Anadolu Türklerinde, özellikle Trabzon ve Doğu Karadeniz Türkleri arasında kullanılmış ve yaygınlaşmıştır. Farklı etimolojik kökene rağmen, bir sözcüğün belli bir toplum arasında isim olarak yaygınlaşması, sözcüğün anlam derinliğiyle ve hayata dokunan yönleriyle, o topluluğun yaşama tarzı arasında sıkı bir ilişkiyi gerektirir. Bu çalışmada, söz konusu ilişki, Trabzon’un 24 Oğuz Boyundan birisi Çepni Türkleriyle meskûn olmak bakımından meşhur olan Şalpazarı İlçesi ve 24 köyü kapsamında incelenecektir. Söz konusu incelemede, 1831 nüfus sayımı belgelerindeki bilgilerin, ‘Temel’ ismi bağlamında, güncel durumla karşılaştırıl-ması yapılacaktır. Dolayısıyla çalışmanın veri toplama tekniği tarihsel karşılaştır-malı araştırma ve saha çalışması olacaktır.

Anahtar Sözcükler: ‘Temel’ ismi, Etimolojik Kökenler, Trabzon, Doğu Karadeniz, Toplumsal Yaşam.

 ABSTRACT

The proper noun ‘Temel’ is one of the most common and frequently used names around Trabzon and particularly in the Eastern Black Sea region. However, two points are extremely remarkable concerning this name. Firstly, from an etymological perspective, the word “Temel” is not a Turkish word.  Secondly, as the word etymology suggests, the word was popular and used by Anatolian Greeks and then became widespread among Anatolian Turks, particularly Trabzon and Eastern Black Sea Turks. Despite the different etymological origin, it seems that the word was borrowed by the Turks. This study deals with the proliferation of a word as a name among individuals and families, which requires a close relationship between the depth of meanings of the word and the interactive cultures of the communities. This study, therefore, examines these relationships between the cultures in the district of Şalpazarı and 24 villages in Trabzon, known as the settlement area of ​​Çepni Turks popularising the name, one of the 24 Oguz tribes in Trabzon. Employing a historical comparative research and field study as data collection techniques, the survey reviews the use of the name “Temel”, as documented in the 1835 census, and compares these findings with the current data.

Keywords: Name of ‘Temel’, Etymological Origins, Trabzon, Eastern Karadeniz, Social Life.