GİRESUN MÜZESİ’NDEKİ BİZANS KURŞUN MÜHÜRLERİ

ÖZ

Kurşun mühürler (Molybdobullae), Bizans merkez ve eyalet teşkilatı tarihi ve prosopografisi alanında sundukları verilerle yazılı kaynakların bilgilerini doğrulayan ve bu kaynakların karanlıkta bıraktığı hususları aydınlatan çok önemli tarihsel kaynaklardır. Bu çalışmada Giresun Müzesi envanterinde bulunan ve 6. yüzyıldan 12. yüzyıla kadarki döneme ait olan on beş adet yayınlanmamış kurşun mühür tanıtılmaktadır. Söz konusu envanterin özellikle bir kısmının (env. no: 1-8) Giresun sakinlerinden bir şahıstan mahkeme yoluyla alınması dolayısıyla kesin olarak kent civarında bulunmuş olduğunu düşünüyoruz. Bunlardan ilk ikisi, adı yazılı kaynaklarda geçmeyen ve varlığından günümüze ulaşan kurşun mühür sayesinde haberdar olduğumuz Paphlagonia douxu Theodoros Komnenos (1070-1080)’a aittir. Theodoros, ilk mühürde kouropalates onursal unvanı ile doux makam unvanını, ikincisinde ise ykl. 1085 yılında terfi ettirildiğinin kanıtı olarak nobelissimos onursal unvanını taşımaktadır. Seleukeia ve Kıbrıs valiliği yapmış Aleksios Kassianos (12. yüzyıl)’a ait olan mühür müze envanterindeki kayda değer bir diğer malzemedir. Piskopos İoannes (11. yüzyıl) ile Kerasous (Giresun)daki ya da civarındaki manastırlardan birinde keşiş olan Amphilochios’a ait olan mühürler kentin ekklesiyastik prosopografisine ışık tutmaktadır. Kerasous’ta apo eparchon, hypatos ve stratelates olarak hizmet etmiş görevlilere ait altı mühür dışındaki üç mühür ise anonim niteliktedir.

Anahtar Sözcükler: Giresun Müzesi, Bizans Kurşun Mühürleri, Paphlagonia Theması, Theodoros Komnenos, Aleksios Kassianos, monachos, hypatos, apo eparchon, stratelatēs, patrikios

BYZANTINE MOLYBDOBULLAE IN THE GIRESUN MUSEUM

ABSTRACT

The Byzantine lead seals (molybdobullae) are significant historical sources, confirming the information of written sources with the data they provide on the history of Byzantine central and provincial organization and prosopography as well as bringing to light hitherto unknown issues. In this study, fifteen unpublished lead seals from the inventory of Giresun Museum dated from the 6th to the 12th century are presented. We think that especially a part of the sigillographic material (nos. 1-8) should have been found precisely in the vicinity of the city since it was confiscated by the court from an inhabitant of Giresun. The first two specimens belong to Theodoros Komnenos (1070-1080), doux of Paphlagonia, who is not mentioned in the literary sources and about whom we have information thanks to the lead seal found. The first specimen show that Theodoros carried the honorary title of kouropalates and was titled as the doux, and the second one portrays him carrying the honorary title of nobelissimos as a proof for his promotion (about 1085). The other significant seal belongs to Alexios Kassianos, governor of Seleukeia and Cyprus (12th c.). An 11th century seal used by bishop Ioannes and another used by monk Amphilochios, who obviously had been resident of a monastery in Kerasous or around, shed light on the ecclesiastical prosopography of the city. Six seals belong to people who apparently functioned as apo eparchon, hypatos, or stratelates in the city, and three seals are of anonymous character.

Keywords: Giresun Museum, Byzantine Lead Seals, Theme of Paphlagonia, Theodorus Comnenus, Alexius Cassianus, monachos, hypatos, apo eparchon, stratelatēs, patrician

http://www.kainder.com/wp-content/uploads/2021/11/KİD-30-671-704-n.elam_.pdf