TONYA AĞZI SÖZ VARLIĞI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME-ON THE VOCABULARY OF THE TONYA DIALECT

ÖZ

Ağız terimi, çoğunlukla kaba dil, halk dili, teklifsiz dil gibi ifadelerle açıklanır;  şive ile karıştırılır. Ağızların ölçünlü dile oranla gösterdikleri ayrılıklar, çoğu zaman yadırganır. Bunun sebebi,  bir kaynağa bağlanmaları noktasındaki eksikliklerdir. Trabzon ili ağızları Eski Türkçe ile ilişkilendirilen ses özelliklerini muhafaza etmesi, Türkçenin tarihsel süreçte geçirdiği değişme ve gelişmelerin farklı zaman dilimindeki izlerini  taşıması,  ünlü ve ünsüzlerin Eski Türkçe ile örtüşmesi, küçük ünlü uyumunun düzensizliği, genizsi n [ñ] sesinin durumu, ek fiilin bağımsız bir kelime gibi hareket etmesi, Uygur Türkçesi metinlerine dayanan ikili fiil kullanımı gibi özellikleri bakımından dikkat çeker. Bu çalışmada söz konusu özelliklerin Trabzon Tonya ağızları için durumu ele alınacaktır. Kaynak olarak Hasan Kalyoncu’ya ait  Trabzon Tonya Ağzının Dilbilgisel Özellikleri ve Tonya Sözlüğü adlı eser ile Derleme Sözlüğü  kullanılacaktır.

Anahtar Sözcükler: Trabzon Tonya ağzı, söz varlığı

ABSTRACT

The term ‘dialect’ mostly refers to the concepts of billingsgate, public language, and informal language, and it is often mistaken for the term accent. The variances of dialects compared to those of the standard languages are generally found odd. This stems from the lack of firm connections to a source. The dialects of Trabzon draw attention due to its features such as preserving the voice properties which are associated with the Old Turkish Language, displaying the traces of the change and improvements in the Turkish language in different periods throughout history, the same vowel and consonant letters with the Old Turkish Language, the irregularity of labial harmony, the sound of nasal “n” [ñ], the functional verbs acting as lexical words, and the use of dual verbs based on the texts of Uyghur Turkish Language. This study deals with the above mentioned features in relation to Trabzon Tonya dialects based on the following sources: The Grammatical Properties of Trabzon Tonya Dialect and Tonya Dictionary by Hasan Kalyoncu and Compilation Dictionary by Turkish Language Association.

Keywords: The Dialect of Trabzon Tonya, vocabulary