MOĞOL HAKİMİYETİ DÖNEMİNDE DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ

İBRAHİM TELLİOĞLU

ÖZET

Türkiye’deki Moğol hakimiyeti 1243 yılındaki Kösedağ Savaşından sonra başlamış, XIV. yüzyılın başlarına kadar devam etmiştir. Bu süre içerisinde ülkenin her yanında olduğu gibi Doğu Karadeniz bölgesinin siyasî vaziyeti de önemli ölçüde değişmiş, Türkiye Selçuklularının gerilemeye başlamasından kaynaklanan güç boşluğunu Trabzon Rum Devleti doldurmaya çalışmıştır. Ancak Komnenosların bu ilerlemesi uzun ömürlü olmamıştır. XIV. yüzyılın başlarından itibaren ticarî üstünlüğü kaptırmak istemedikleri Cenevizlerle mücadeleye girişen Trabzon Rum Devleti, bu çekişme sırasında önemli ölçüde güç kaybetmiştir. Diğer taraftan Moğolların önünden çekilen Türkmenler güneyden, Canik beylikleri batıdan, Ahıska-Çoruh arasını İlhanlılardan ikta alan Kıpçaklar da doğudan Rumları çevrelemiş, böylece bölgenin Trabzon dışındaki kesimleri Türk yurdu haline gelmiştir.

Anahtar Kelimeler: Moğollar, Doğu Karadeniz Bölgesi, Türkiye Selçukluları, Hacı Emiroğulları, Taceddinoğulları, Kıpçaklar, Cenevizliler.

ABSTRACT

The Mongolian rule in Anatolia started after the Kösedağ War in 1243 and lasted until the beginning of the 14^th century. During this period, the political condition of the Eastern Black Sea region, like the other parts of the country, changed to a great extent. In the mean while the Comneni state tried to fill the power gap created by the decline of the Seljuks of Anatolia. However, the progress of the Comneneos dynasty was short-lived. By the beginning of the 14^th century, the Comneni state lost most of her power in the struggle with the Genoese that wanted to get the commercial domination in the region. On the other hand, the Comneni state was surrounded from the south by the Turcomans who fled from the Mongolians, from the west by the Canik principality, from the east by the Kipchaks who were using the lands of the Ilkhanids between Ahıska and Çoruh. As a result of the above movement almost all the entire region become a Turkish land.

 Key words: Mongolians, Eastern Black Sea Region, Seljuks of Anatolia.