TWO WAVES OF NOMADIC MIGRATION IN THE PONTOS IN THE THIRTEENTH-FOURTEENTH CENTURIES

Rustam SHUKUROV

ÖZET

1240-1260 yılları arasında Moğol istilası sebebiyle Orta Asya’dan çıkarılan Türkmenlerin çoğu tercihen hızlı bir şekilde (bir nesil süre-sinde) Anadolu’yu doğudan batıya doğru geçmişler ve Bizans-Selçuklu sınır boyunda durdurulmuşlardır. Türkmenlerin bir kısmı 1270-1280’li yılların sonunda Kara Deniz sahili boyunca doğuya harekete başlayıp 1290’lı yıllarda Doğu Pontus’a Trabzon Rum İmparatorluğu sınırlarına ulaşmışlar, (bunu “birinci göçebe dalgası” olarak adlandırıyorum) fakat Moğol ve Rum askeri ittifakı bunların ilerlemesini durdurmuştur. 1330’lu yıllarda Anadolu’da Moğol idaresinin çökmesiyle birlikte göçebeler Pontus’un sahildeki tarım alanlarına akınlar düzenlemeye başlamışlardır (ikinci dalga). 14. yüzyılın ikinci yarısında Pontus’a yerleşen Türkmenler güneye hareketlenerek Doğu Anadolu’nun iç kesimlerine yerleşmişlerdir.

Anahtar kelimeler: Türkmenler, Kara Deniz, Moğol istilası.

ABSTRACT

In the 1240s-1260s, most of the Turkmens, who had been ousted from Central Asia by the Mongol invasion, rather rapidly (during one generation) crossed Anatolia from the east to the west and stopped in the Byzantine-Saljuq borderland. Some of them started the eastward movement through the Black Sea coastal regions in the late 1270s and 1280s. By the 1290s they reached the Eastern Pontos and the frontier of the Empire of Trebizond (I call it “the first nomadic wave”), but the Mongol and Greek military alliance stopped their advance for some decades at the turn of the fourteenth century. In the 1330s, with the collapse of the Mongol power in Anatolia, the nomads attacked the coastal agricultural zones of the Pontos again (the second wave). During the second half of the fourteenth century some of the Turkmens settling in the Pontos moved southwards to the inland areas of East Anatolia.

Key words: Turkmens, Black Sea, Mongol invasion.