XIII. YÜZYIL İLK YARISI TRABZON SANCAĞI NÜFUS TESPİTİNDE AVARIZ VE CİZYE DEFTERLERİNİN KULLANILABİLİRLİĞİ-THE USABILITY OF AVARIZ AND CIZYE REGISTERS IN ESTABLISHING THE POPULATION OF THE SANJAK OF TRABZON IN THE FIRST HALF OF THE 18TH CENTURY

Nisan 2, 2017

Kategori : Karadeniz İncelemeleri Dergisi: 05

TEMEL ÖZTÜRK

ÖZ

Osmanlılarda vergi amaçlı oluşturulan özet avarız ve cizye defterlerine dayalı olarak hazırlanan bu çalışma, XVIII. yüzyılın ilk yarısında hem Trabzon Sancağı’nın nüfusu hakkında bazı bilgiler vermekte hem de bu defterlerin nüfus açısından kullanılabilirliği üzerine farklı yaklaşımları ortaya koymaktadır. Çalışmada avarız ve cizye defterleri üzerinden nüfusa yönelik bazı tespitler yapan mevcut çalışmalara binaen, avarız ve cizye vergi sistemleri de izah edilerek mükellefler üzerinden nüfusun belirlenmesi yönünde tahminî bir rakam ortaya konulmaktadır. Tüm bu işlemler yapılırken bilhassa avarız vergi sistemindeki bölgesel farklılıklar da göz önünde bulundurularak avarız ve cizye kayıtlarının nüfus tespiti yönünde kullanılabilirliği tartışılmaktadır.

Anahtar Sözcükler: Trabzon Sancağı, Nüfus, Avarız ve Cizye Defterleri

ABSTRAC

This study based on avarız and cizye registers which were mainly prepared for the aim of collecting taxes. In the study we will try to give some information about the population of the sanjak of Trabzon in the first half of the 18^th century. Here we will also show the different approaches among the historians about the usage of mentioned registers for the population aims. In addition to the previous studies that have made some estimations about the demographic structure of the sanjak through avarız and cizye registers, this study explains the avarız and cizye tax systems and attempts to give an approximate number of the population of the sanjak through the taxpayers. During this process, the usability of avarız and cizye registers to determine the population will be discussed paradoxically with a special reference to the different applications of the avarız system in different regions.

Keywords: the Sanjak of Trabzon, Demography, Avarız and Cizye Registers