DOĞU KARADENİZ’DE RUS ÇEKİLİŞİ SIRASINDA ERMENİ FAALİYETLERİ (1916-1918) – THE ARMENIAN ACTIVITIES IN EASTERN BLACK SEA DURING THE RUSSIAN RETREAT BETWEEN 1916 AND 1918

 SONGÜL ALŞAN

 ÖZ

Birinci Dünya Savaşı, özellikle 1916-1918 yılları arası, Doğu Karadeniz bölgesi için çok önemlidir. Bu iki yıllık süreçte Ruslar Doğu Karadeniz’i işgal etmiş ve  bölgede askeri, sosyal, siyasi ve ekonomik çalışmalar yapmıştır. Rusya’nın Doğu Karadeniz’de kalıcı olmak için yaptığı bu çalışmalar, 1917 yılında gerçekleşen Rus devrimi ile sekteye uğramıştır. Daha sonra gelişen olaylar neticesinde Rusya kendi iç meselelerine yoğunlaşmak zorunda kaldığından, Doğu Karadeniz’deki işgal süreci yerini geri çekilme sürecine bırakmıştır. Rusların bu geri çekilme süreci , Doğu Karadeniz’de Ermeni faaliyetlerinin katliamlara dönüştüğü süreç olmuştur. Geri çekilen Rus birliklerinin bıraktığı silahlar, cephaneler Ermeniler tarafından kullanılmış, bu kaotik ortamda Ermeniler kendi emelleri doğrultusunda başıbozuk hareketlerle, kıyımlarla  Doğu Karadeniz halkını yıldırmaya çalışmıştır.

Çalışmada Ermeni faaliyetleri, özellikle 1916-1918 yılları arası gözetilerek irdelenmiştir. Bu faaliyetler yerli halkın açısından ve arşiv belgelerine yansıyan yönleri ile ele alınmıştır.

Anahtar Sözcükler: I. Dünya Savaşı, Doğu Karadeniz, Ermeniler, Rusya

ABSTRACT

World War I is of great significance for the eastern Black Sea, especially during 1916-1918. Throughout these two years the region was occupied by the Russians and involved in the social, political and economic activities. These activities done for the purpose of establishing a permanent government in the region were interrupted by the Russian Revolution. As Russia was forced to focus on the internal affairs in the following period of time, the process of occupation was replaced by the retreat. This period of retreat turned out to be the time when the Armenian activities transformed into/ took the form of a massacre. The armaments left behind by the Russians in retreat was obtained by the Armenians, and in this chaotic area the Armenians did their best to repulse the Turkish folk settling across the region. This study examines the Armenian wartime activities, especially those between the years 1916 and 1918 in consideration of the local people making use of the archives.

Keywords: the Armenians, the Russian Occupation, World War I, the Eastern Black Sea.