TÜRKİYE’NİN DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ’NİN PREHİSTORYASI: BİR TERRA INCOGNITA ANALİZİ – THE PREHISTORY OF THE EASTERN BLACK SEA REGION IN TURKEY

HÜLYA ÇALIŞKAN AKGÜL

ÖZ

Karadeniz’in güneydoğusunda yer alan Türkiye’nin Doğu Karadeniz Bölgesi, Anadolu’nun diğer bölgelerinin aksine prehistorik yönden pek fazla incelenmiş değildir. Prehistorik dönem çalışmalarının az sayıda olmasının nedenleri; bölgenin ulaşımı zorlaştıran dağlık yapısı ve gür bitki örtüsü, mimaride kullanılan ahşap malzemenin günümüze ulaşmaması, Roma döneminde bölgenin yağma ve talana uğraması (Got istilası) ve son olarak bölge tarihinin günümüzün çarpık yapılaşma anlayışı nedeniyle tahrip edilmesi olarak listelenmektedir. Az sayıda olsa da, günümüze dek bölgeyi prehistorik yönden ele alan çeşitli yüzey araştırmaları gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, bölgenin prehistorik dönemdeki boşluğunu açıklamaya ve temellendirmeye yönelik çeşitli teoriler de ileri sürülmüştür. Ancak bütün bunlara rağmen Doğu Karadeniz prehistoryası Anadolu Arkeolojisinde büyük bir boşluk olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu yazıda öncelikle bölgenin prehistorik dönemdeki ıssızlığının (terra incognita) nedenleri tartışılacaktır. Ayrıca yazıya konu edilen bölge ile ilgili farklı verilerin (Batı Karadeniz Bölgesi, Yukarı Fırat Vadisi, Karadeniz Havzası’nın kuzeyi ve doğusundan elde edilen veriler) karşılaştırılması ile bölge prehistoryası yeniden sorgulanacak ve gelecekteki çalışmaların önemi vurgulanacaktır.

Anahtar Sözcükler: Doğu Karadeniz Bölgesi, prehistorya, terra incognita, Nuh Tufanı, maden kaynakları

 ABSTRACT

The Eastern Black Sea region located in the south east of Black Sea has not been much studied in terms of prehistoric features unlike the other regions of Anatolia. The reasons for the existence of relatively fewer number of prehistoric studies are that the region is mountainous, has a rich vegetation, the wood materials used then did not survive until present times, the invasion and raid of the region in Roman times (Got Invasion) and finally the history of the region has been destroyed due to unplanned or irregular construction practices. Though in few numbers, several surface analyses in terms of prehistoric features of the region have been done. Moreover, several theories have also been proposed to account for and justify the gaps in the region in prehistoric times. Though all such efforts, the prehistory of the Eastern Black Sea region is seen as a gap in the Anatolian Archeology. In this study, the reasons for the terra incognita of the region in prehistoric times will be searched. Moreover, various data regarding the region (Western Black Sea region, Upper part of the Fırat Valley, the North of Black Sea basin and the data obtained from the east part) will be compared and the prehistoric features of the region will be re-examined and the implications for the future studies will be emphasized.

Keywords: Eastern Black Sea region, prehistory, terra incognita, Noah`s Flood, mineral resources